Yabancıya Konut Satışlarında Azalmalar Yaşanıyor
Yabancıların ülke vatandaşlığına başvurmak adına gereken gayrimenkul değerlerinin 400 bin dolara yükselmesi ile birlikte ikamet izni almak için gerekli olan konut bedeli şartlarında da artış meydana geldi. Bu değişiklikler, yabancıların Türkiye’de ikamet etmek ya da vatandaşlık almak istemeleri durumunda karşılaşacakları ekonomik kriterlerde önemli bir yükseliş olarak öne çıkıyor.
Salgın zamanında kamu bankaları tarafından sunulan düşük faizli kredilerle tetiklenen talep patlaması, ardından vatandaşların varlıklarını enflasyona karşı koruma isteğiyle gayrimenkul talebinin devam etmesi, gevşek para politikası sonucu düşürülen faiz oranları ve ardı ardına yapılan kampanyalarla birlikte parayla vatandaşlık verilmesi ve Ukrayna savaşından sonra artan Rus talepleri gibi çeşitli etmenlerle derinleşen barınma krizleri meydana geldi.
Bu noktada, ev sahipleri ile kiracılar arasında kira bedellerinde anlaşmazlık yaşanması ve bu durumun cinayetlere kadar gitmesi gibi sorunlar meydana geliyor. Krizin boyutları o kadar derinleşti ki, konut sahibi ile kiracı arasında yaşanan anlaşmazlıkların sonuçları ölümcül olabiliyor. Her iki taraf arasındaki ekonomik dengesizlik ve kira bedellerindeki artış, barınma krizinin derinleşmesine ve toplumun geneline yayılan bir soruna dönüşmesine neden oluyor.
Yabancılara yapılan konut satışları, konut piyasasındaki belirleyici faktörlerden biri olmasına rağmen son aylarda gözle görülür bir düşüş yaşandı. Özellikle ekim ayında yabancılara konut satışları neredeyse son 2,5 yılın en düşük seviyelerine gerileyerek dikkat çekici bir azalma gösterdi.
Bu azalış, yabancıların Türkiye’deki konut talebinde belirgin bir düşüş olduğunu işaret ediyor. Son zamanlarda yaşanan bu düşüş eğilimi, konut piyasasının dinamiklerinde önemli bir değişiklik gösteriyor. Yabancıya yapılan konut satışındaki bu gerileme, sektördeki dengeleri etkileyebilir ve piyasada belirgin bir etki yaratabilir.
Konut Satışları Haziran 2020’den Beri En Düşük Seviyesinde
TÜİK verilerine bakıldığında, yabancılara yönelik konut satışlarındaki iniş ve çıkışlar, Kahramanmaraş merkezli olan depremlerin ardından önce artış göstermiş sonrasında ise sert bir şekilde gerileme yaşamıştır.
TÜİK’in son açıklamış olduğu verilere bakıldığında bu daralma eğilimleri ekim ayında daha da derinleşti. Ekim ayında yabancılara yapılan konut satışları bir önceli yılın aynı dönemine kıyasla %53 azalarak 2535’e kadar geriledi. Bu 2020 Haziran’ından bu yana yabancılara yapılan konut satışlarının en düşük seviyelere gerilediği anlamına geliyor.
Yılın ilk 10 ayında ise yabancılara yönelik konut satışları bir önceki yılın aynı dönemine göre %44 azalarak 30 bin 599 adede indi. Bu satışlardaki düşüş toplam satışlar içindeki payın da azalmasına yol açtı. 2023’ün başında %4,3 olan yabancılara konut satışlarının toplam satışlar içindeki payı ekim itibariyle 2,7’ye düşmüş durumda. Bu veriler yabancılara yönelik konut satışlarının mevcut durumda oldukça düşük seviyelerde seyrettiğini gösteriyor.
İstanbul’da Konut Satışları Son 2,5 Yılda Düştü
Yabancılara yönelik konut satışlarında en belirgin düşül İstanbul’da yaşandı. TÜİK verilerine göre, İstanbul’da yabancılara yapılan konut satışları 2020 Haziran ayından bu yana en düşük seviyeye geriledi.
Ekim ayında İstanbul’da yabancılara konut satışı 1000 adedin altına inerek 758 konuta düştü. Bu seviyenin altına en son 2020 Haziran ayında inmişti. O ayda yabancılara yalnızca 730 konut satışı gerçekleştirilmişti.
Uyruklarına göre incelendiğinde Rusların Türkiye’den aldıkları konut sayısı son 1,5 yılın en düşük seviyesine gerilerken İranlıların konut alımları ise son 2,5 yılın en düşük seviyesine indi. TÜİK verilerine dayanarak yapılan analizlere göre, bu yılın başında Türkiye’den 9396 konut satın alan Ruslar, ekim ayında bu sayıyı 713’e düşürdü. Bu rakam, 2022 Mart’tan bu yana en düşük seviyede konut alımı yapıldığını gösteriyor.
Benzer şekilde bu yılın başında Türkiye’den 3833 konut satın alan İranlılar, ekim ayında bu rakamı 235’e çekti. Bu seviye ise 2021 Mayıs ayından bu yana geçen son 31 ayın en düşük konut alımı seviyesi olarak kayıtlara geçti.
Rus ve İran vatandaşları arasında Türkiye’den konut satın alma eğilimindeki bu belirgin düşüş, her iki ülkenin vatandaşlarının Türkiye’deki gayrimenkul talebindeki değişimin yansıması olabilir. Bu durum belirli ülke vatandaşlarının Türkiye’deki konut yatırımlarına olan ilgisindeki değişiklikleri göstermesi bakımından son derece dikkat çekmektedir.
İkamet İçin Alt Sınır 200 Bin Dolara Çıkarıldı
Yabancılara yönelik konut satışlarındaki belirgin düşüşün ardındaki sebepler arasında, sektör temsilcilerine göre öne çıkan faktörlerden biri, yabancıların ikamet amacıyla satın aldıkları konutlarda uygulanan alt sınırların artırılması olarak gösteriliyor.
Göç İdaresi Başkanlığından elde edilen bilgilere göre, 16 Ekim 2023’ten itibaren yabancıların ikamet izni alabilmek için satın aldıkları konutlarda alt sınır 75 bin dolardan 200 bin dolara yükseltildi. Eğer tapu işlemleri 26 Nisan 2022 ile 16 Ekim 2023 arasında yapıldıysa tapu üzerinde belirtilen satış bedeli küçük şehirlerde 50 bin dolar, büyükşehirlerde ise 75 bin dolar olması gerekiyordu.
Buna ek olarak 2022 yılında Türk vatandaşlığı için gayrimenkul değerinin 250 bin dolardan 400 bin dolara yükseltilmesi kararı alınmıştır. Gayrimenkul sektörü temsilcilerine göre bu değişiklikler yabancılara konut satışlarının azalmasında önemli bir faktör olarak karşımıza çıkıyor.
